انواع عینک ایمنی یا محافظ
عینک ایمنی، از چشم در برابر موارد خطرناک مانند آلودگی محیطی، مواد شیمیایی و نور شدید محافظت می کند. استفاده از عینک ایمنی در برخی مشاغل الزامی است.
عینک ایمنی چیست؟
عینک ایمنی یا محافظ، نوعی است که از چشم انسان در برابر موارد مضر از جمله آلودگی های محیطی، مواد شیمیایی و سمی و یا نور با شدت بالا محافظت می کند.
استفاده از تجهیزات حفاظتی، از جمله عینک ایمنی در برخی از فعالیت ها و شغل ها جزء الزامات اصلی است (مانند ساختمان سازی، کار آزمایشگاهی، شنا، آفتاب و نور شدید، جوشکاری و جراحی) تا از آسیب های احتمالی به چشم جلوگیری شود.
بر همین اساس، انتخاب عینک ایمنی متناسب با کار و فعالیت خود و یا متناسب با شرایط محیطی بسیار ضروری است و آشنایی و شناخت دقیق این ابزار می تواند افراد را ترغیب به استفاده از آنها نماید. با ما همراه باشید تا با انواع عینک ایمنی و مکانیزم عملکرد آنها بیشتر آشنا شویم.
چرا باید از عینک ایمنی استفاده کنیم؟
چشم انسان عضوی بسیار حساس و مستعد آسیب های مختلف است. از این رو پوشیدن عینک محافظ در شرایط مختلف، به سلامت چشم کمک می کند و از مشکلات بلند مدت جلوگیری می کند.
گاهی اوقات آسیب های وارد بر چشم بسیار خطرناک و جبران ناپذیر هستند اما بیشتر صدمات چشمی قابل پیشگیری هستند و به سادگی، با استفاده از یک عینک ایمنی مناسب در طول فعالیت می توان از این آسیب ها جلوگیری کرد.
اگر از عینک طبی استفاده می کنید، بدانید که از چشمان شما در برابر ضربه، آلودگی های محیطی و نوری و یا آسیب های شیمیایی دیگر محافظت نمی کند. در واقع، برخی از عینک ها، به ویژه در صورت آسیب فیزیکی یا شیمیایی ممکن است شکسته شده یا ذوب شوند و باعث آسیب بیشتر به چشم شوند.
عینک های محافظ معمولاً از مواد پلی کربنات ساخته می شوند، زیرا لنزهای پلی کربنات در برابر ضربه مقاومت می کنند و می توانند محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) را نیز فراهم نمایند.
عینک ایمنی مورد استفاده باید مطابق با استانداردهای موسسه ملی استاندارد آمریکا (ANSI) باشد. برای بسیاری از موقعیت های کاری، همان حفاظت کافی است، اما استثناهای مهمی نیز وجود دارد.
انواع عینک ایمنی
انواع مختلفی از عینک های ایمنی وجود دارند که هر کدام به منظور هدف خاصی طراحی و ساخته شده اند. در ادامه، هر کدام را به تفصیل معرفی خواهیم کرد.
عینک ایمنی عمومی (General safety glasses)
این گروه از عینک ها، سبک و راحت هستند، محافظت عمومی چشم را تضمین می کنند و برای محیط کارهای عمومی که امکان وجود آلودگی وجود دارد و یا در برابر اشیای پرتابی مانند براده آهن یا خرده چوب، مورد استفاده قرار می گیرند.
عینک های آفتابی نیز جزء این دست قرار می گیرند که از چشم در برابر اشعه های مضر نور آبی و ماورای بنفش محافظت می کنند و انواع مختلفی دارند.
عینک ایمنی پوشش دار (Goggles)
این گروه از عینک های محافظ، به دلیل استفاده از پوشش های جانبی و یا نوارهای لاستیکی چسبنده به صورت، سطح ایمنی بالاتری را فراهم می کنند.
این عینک ها مقاوم تر هستند و در محیط هایی که گرد و غبار، احتمال پاشش مواد، گازهای سمی و بخارات شیمیایی وجود دارد، مناسب تر هستند و برخی از انواع آنها نیز نور فرابنفش را فیلتر می کنند.
برخی از انواع این محافظ های چشم، تنها منحصر به مواد شیمیایی مایع طراحی شده اند که به آنها Splash Glasses می گویند.
عینک ایمنی جوشکاری (Welding)
این عینک های محافظ، به طور اختصاصی برای جوشکاری طراحی شده اند و از چشم در برابر پرتوهای شدید UV و IR حفاظت می کنند. لنزهای آنها معمولاً رنگی است (tinted lenses) تا از جرقه های حاصل نیز جلوگیری شود.
عینک ایمنی پزشکی
در حرفه های پزشکی و دندانپزشکی، در اغلب معاینات یا جراحی ها، تهدید مایعات و ذرات معلق در هوا وجود دارد. به علاوه در بخش های تصویر برداری نیز خطر تهدید اشعه وجود دارد. به همین دلیل، کارکنان مراقبت های بهداشتی باید بدانند که محافظت مناسب از چشم و صورت بسیار مهم است.
بسیاری از پزشکان، پرستاران، اولین پاسخ دهندگان، دندانپزشکان و بهیاران عینک های ایمنی سبک وزن با لنزهای ضد مه را ترجیح می دهند.
عینک ایمنی لیزر
انواع مختلف تابش لیزری، می توانند انواع مختلفی از آسیب ها را ایجاد نمایند که مهمترین آسیب به شبکیه چشم است که اغلب در اثر تابش بیش از حد در محدوده طیفی مرئی یا نزدیک به مادون قرمز ایجاد می شود.
البته تابش لیزری مادون قرمز میانی (باعث گرم شدن بیش از حد) یا نور فرابنفش (آب مروارید) می توانند منجر به آسیب قرنیه شوند.
عینک های ایمنی لیزری با فیلتر طول موج های خاص و جلوگیری از ورود اشعه و پرتوهای لیزر مستقیم، بازتابی و پراکنده به چشم عمل می کنند، جایی که می توانند باعث آسیب یا تخریب شبکیه چشم شوند.
این گروه از عینک های محافظ چشم، عمدتاً حاوی فیلترهای نوری جاذب برای کاهش تشعشعات خطرناک لیزر هستند و عموماً ساختارهای چندلایه (پوشش دی الکتریک) دارند که به عنوان آینه براگ برای طول موج های خاص عمل می کنند و می توانند توان های نوری بالاتری را تحمل کنند، اما اینها فقط در زاویه های محدودب مؤثر هستند.
عینک های ایمنی لیزری در دو نوع اصلی وجود دارند: با عدسی های پلاستیکی یا شیشه ای و معمولاً از یک پلی کربنات با رنگ مخلوط شده با مواد یا با یک پوشش جذب کننده یا بازتابنده ساخته می شوند.
الزامات عینک ایمنی لیزری
عینک های ایمنی به طور ایده آل باید برخی از الزامات را برآورده کنند:
1- سطح تضعیف نور لیزر تابشی توسط شیشه باید به اندازه کافی بالا باشد که بیشتر از طریق جذب و گاهی اوقات با بازتاب به دست می آید. دقت داشته باشید که در هنگام استفاده از پالس های لیزر بسیار کوتاه، نباید (اشباع جذب) photo-bleaching قابل توجهی رخ دهد.
2- باید حفاظت کافی در برابر پرتوهایی که از اطراف می آیند (به ویژه در هنگام کار با سطوح توان بالا) ارائه شود، به ویژه هنگام کار با پرتوهای لیزری با توان بالا.
3- استحکام بالای لنز و قاب، هم در شرایط گرمایش قوی توسط پرتو لیزر تابشی و هم خراشیدگی، باید مطلوب باشد. همچنین نباید گرما و رطوبت بیش از حد به داخل قاب وارد شود.
4- باید دارای یک برچسب جهت ارائه شاخص های دقیق حفاظت باشد.
5- سهولت در پوشیدن برای استفاده عملی (نور کافی و زاویه دید مناسب) بسیار مهم است و وزن سبک به دلیل فشار بیش از حد روی پوست به جلوگیری از درد کمک می کند.
استفاده صحیح از این نوع عینک ایمنی به جلوگیری از آسیب های عدسی چشم کمک می کند که می تواند منجر به بیماری هایی مانند آب مروارید، جداشدگی شبکیه، گلوکوم، تاری دید و سایر مشکلات مهم شود.
عینک ایمنی محافظ اشعه
عینک های محافظ اشعه که به عینک های اشعه ایکس یا عینک های سربی نیز معروف هستند، ابزارهایی هستند که برای محافظت چشم در برابر پرتوهای پرانرژی و یونیزه شده مانند اشعه ایکس طراحی شده اند.
این گروه از عینک ها، چندین عملکرد ضروری را دنبال می کنند:
1- لنزهای این عینک ها، شامل سرب و یا برخی از فلزات سنگین است که اشعه ایکس و یا دیگر پرتوهای یونیزه را جذب کرده و از عبور آن جلوگیری می کنند.
2- این نوع از عینک ها به طور گسترده توسط متخصصین فیزیک پزشکی، رادیولوژیست ها، متخصصین پزشکی هسته ای و دندان پزشک ها برای اهداف تصویر برداری و تحقیقاتی به کار می روند.
3- استفاده از این نوع عینک ایمنی در بسیاری از صنایع که از پرتوهای ایکس برای جوشکاری و بازرسی مواد استفاده می کنند نیز ضروری است که معمولاً بسیار سبک طراحی می شوند.
انواع مختلفی از عینک های محافظ در برابر اشعه موجود است که هر کدام مجموعه ای از ویژگی ها و مزایای خاص خود را دارند:
عینک های محافظ با پوشش جانبی (Side shield)
این عینک ها دارای بخش محافظ اضافی در کناره های فریم هستند تا از چشمان شما محافظت بیشتری شود. این عینک بیشتر برای متخصصان پزشکی که با پرتوهای پرانرژی کار می کنند، مانند رادیولوژیست های مداخله ای طراحی شده است.
عینک‌های سربی معمولاً برای اکثر روش های پزشکی کافی هستند، در حالی که محافظ های با پوشش جانبی محافظت بیشتری ارائه می دهند و دارای اطمینان خاطر بیشتری برای کاربر هستند.
عینک‌های محافظ با پوشش کامل (Wraparound)
این نوع از عینک ها، پوشش کاملی را برای چشم ها و نواحی اطراف ایجاد می کنند، زیرا دارای محافظ های جانبی هستند. آنها گزینه خوبی برای متخصصان پزشکی و هسته ای هستند که با تشعشعات پراکنده کار می کنند، مانند پزشکی هسته ای.
عینک های محافظ Fit-Over
لنز های این نوع عینک ها طوری طراحی شده است که بر روی عینک های طبی قرار می گیرند. این عینک یک لایه حفاظتی اضافی ایجاد می کند و گزینه خوبی برای افرادی است که به طور مرتب از عینک استفاده می کنند.
محدودیت قرار گرفتن در معرض پرتو
محدودیت های قرار گرفتن در معرض پرتوهای پر انرژی توسط کمیته تنظیم مقررات هسته ای (NRC) ارائه شده است و در سطحی تنظیم شده است که آسیب ظاهری ناشی از تشعشعات یونیزان در طول عمر عادی بعید است.
این حد "حداکثر قرار گرفتن در معرض مجاز" نامیده می شود و پرسنل پزشکی باید از دوز پرتوهای دستگاه های کاربردی دخیل در شغل خود آگاه باشند.
حد قرار گرفتن در معرض پرتو پر انرژی، برای کل بدن ( mrem 5000) کمتر از یک اندام منفرد است، زیرا در حین تابش پرتو به کل بدن، تمام اندام ها و بافت ها در معرض پرتو قرار می گیرند، در حالی که برای یک ارگان خاص، تنها یک اندام نقش دارد و تمام پرتو را دریافت می کند.
حد مجاز قرار گرفتن در معرض پرتو برای عدسی چشم (LDE) 15000 میلی‌رم یا Siverts 0.15 است. لنز معادل دوز چشم (LDE)، 10 CFR 20.1003 "برای نوردهی خارجی عدسی چشم اعمال می شود که برابر با دوز معادل در عمق بافت 0.3 سانتی متر (300 میلی گرم بر سانتی متر مربع) در نظر گرفته می شود.
برخی از ویژگی های عینک های ایمنی
ضد خش
پوشش استاندارد ضد خش ما مقاومت در برابر خش و دوام لنزها را افزایش می دهد.
ضد مه
پوشش ضد مه/ضد خراش ما به کاهش مشکلات مه لنز کمک می کند و در عین حال مقاومت در برابر خراش و دوام را ارائه می دهد.
سطح حفاظت
سطح حفاظتی که نیاز دارید را بر اساس نوع تابشی که در معرض آن قرار خواهید گرفت، محیط اطراف و یا نوع کاری که انجام می دهید، در نظر بگیرید.
جنس لنز عینک ایمنی
عینک هایی را انتخاب کنید که از مواد لنز با کیفیت بالا ساخته شده اند، دید واضحی را ارائه می دهند و تابش خیره کننده را کاهش می دهند. پوشش ضد انعکاس نیز می تواند به بهبود دید در محیط های کم نور کمک کند.
وزن عینک
انتخاب عینک های محافظ بسیار سبک وزن ایده آل است، زیرا انجام این کار به حداکثر راحتی کمک می کند.
اما در مورد عینک های محافظ اشعه، سرب موجود در لنز این نوع عینک ها، آن را نسبت به سایر انواع عینک های ایمنی سنگین تر می کند، بنابراین بهتر است عینک هایی را انتخاب کنید که کمترین وزن را بر اساس نیازها و ترجیحات خود داشته باشند.
اندازه و تناسب عینک
این عینک های ایمنی به طور موثری از چشمان در برابر قرار گرفتن در معرض تشعشعات مضر و یا مواد شیمیایی محافظت می کند و می تواند خطر ابتلا به آسیب چشمی ناشی از تشعشع را کاهش دهد.
بنابراین، عینکی مناسب تر است که متناسب با استایل صورت و اندازه چشمان شما باشد تا بتواند بیشترین حفاظت را داشته باشد.
سخن پایانی
در این مقاله، به دلیل ضرورت رعایت نکات ایمنی در محیط کار، بویژه برای حفظ سلامت چشم ها، ضرورت استفاده از عینک ایمنی را شرح دادیم و انواع انها را برای محیط های کاری مختلف بیان کردیم. امیدواریم که مفید بوده باشد.
