روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران
روش اسپکتروفتومتری در بسیاری از حوزه های مختلف آزمایشگاهی و صنعتی، از جمله شیمی، بیوشیمی و داروسازی برای تجزیه و تحلیل کمی مواد شیمیایی کاملاً شناخته شده است.
یکی از کاربردهای اصلی روش اسپکتروفوتومتری در بخش های کنترل کیفیت، نظارت بر فرآوری محصولات، شناسایی آلاینده ها و مواد تقلبی و درجه بندی محصولات خوراکی است.
اسپکتروفتومتری به عنوان یک آنالیزور، نقش مهمی در آنالیز مواد غذایی ایفا می کند، زیرا امکان اندازه گیری کمی ترکیبات مختلف موجود در نمونه های غذایی را فراهم می کند.
با استفاده از اصول اسپکتروفتومتری، دانشمندان و محققان می توانند غلظت یا وجود مواد خاصی مانند ویتامین ها، مواد معدنی، رنگدانه ها، افزودنی ها و آلاینده ها را در مواد غذایی تعیین کنند.
یکی از موارد کاربرد روش اسپکتروفتومتری در حوزه صنایع غذایی، تعیین کیفیت انواع زعفران و درجه بندی این محصولات است.
خوشبختانه امروزه روش اسپکتروفتومتری، به دلیل قابلیت آن در ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد نمونه های زعفران، ابزاری شناخته شده در این حوزه می باشد.
یک تکنیک تحلیلی قدرتمند است که امکان آنالیز عینی و دقیق نمونه های زعفران، تضمین کنترل کیفیت و درجه بندی، تشخیص تقلب و حمایت از تحقیقات در این زمینه را فراهم می کند.
در این مقاله، به طور ویژه به کاربرد روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران و تعیین پارامترهای اصلی تعیین کننده کیفیت آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
روش اسپکتروفتومتری چیست؟
پیش از اینکه با نحوه عملکرد روش اسپکتروفتومتری در آنالیز نمونه های زعفران آشنا شویم، بهتر است که تعریف مختصری از این تکنیک داشته باشیم.
طیف سنجی نوری علم مطالعه و بررسی تعامل ماده و تابش الکترومغناطیسی به عنوان تابعی از طول موج یا فرکانس است (طیف). به عبارت دیگر، این روش تحلیلی بر پایه نحوه رفتار امواج الکترمغناطیسی در هنگام برخورد با ماده عمل می کند.
روش اسپکتروفتومتری، استفاده از این واقعیت علمی در دستگاه های تشخیصی به نام اسپکتروفتومتر است. به عبارت دیگر، با برهمکنش دادن نور با ماده، برخی از خواص مولکولی آن را تعیین می کند.
برهمکنش نور و ماده
برهمکنش نور (امواج الکترومغناطیسی) و ماده، می تواند به پدیده ها و اثرات مختلفی منجر شود که برای درک بسیاری از شاخه های علمی از جمله اپتیک و طیف سنجی بسیار مهم هستند.
در هنگام تابش نور به یک ماده، بسته به انرژی پرتو تابشی و نوع و حالت فیزیکی ماده فرایندهای مختلفی رخ می دهد. برخی از جنبه های کلیدی حاصل از تعامل بین نور و ماده در سطح مولکولی عبارتند از:
- جذب: هنگامی که نور با ماده تعامل می کند، می تواند توسط ماده جذب شود.
- بازتاب: انعکاس زمانی اتفاق می افتد که نور از سطح یک جسم، بدون اینکه جذب شود، منعکس می شود.
- عبور: به فرآیندی اطلاق می شود که در آن نور از یک ماده بدون جذب یا بازتاب قابل توجهی عبور می کند (مانند مواد شفاف).
- پراکندگی: پراکندگی زمانی اتفاق میافتد که نور فرودی به جهات مختلف هدایت می شود (دلیل رنگ آبی آسمان).
- پراش: خمش یا تداخل امواج در اطراف گوشه های تیز یک مانع یا از طریق یک روزنه یا شکاف.
- شکست نور: نور در هنگام عبور از یک محیط به محیط دیگر، سرعت و جهت آن تغییر می کند.
به طور خاص، در مورد پدیده جذب و عبور، روش اسپکتروفتومتری امکان تجزیه و تحلیل کمی و کیفی شدت نور جذب شده توسط ماده نمونه را دارد.
طبق قانون بیر-لامبرت،میزان جذب یا عبور نور از ماده محلول یا شفاف با غلظت ذرات تشکیل دهنده ماده همبستگی دارد.
با اندازه گیری شدت نور جذب شده یا عبوری از ماده،می توان اطلاعات دقیقی در مورد نوع ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده آن ماده به دست آورد.
عملکرد کلی روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران
پیش از اینکه نمونه زعفران در دستگاه اسپکتروفتومتر قرار بگیرد، ابتدا باید بهه روش های استاندارد و افزودن ریجنت شیمیایی ویژه، آماده سازی شود.
سپس نمونه آماده شده داخل کووت های استاندارد که معمولاً از جنس کوارتز هستند، ریخته می شوند و در جایگاه تعبیه شده در دستگاه اسپکتروفتومتر قرار می گیرند.
پس از بستن درب دستگاه (برای جلوگیری از هدر رفت نور و دستیابی به دقت بالا) و روشن کردن دستگاه، مراحل زیر برای آنالیز زعفران طی می شود:
- عبور نور از ماده مورد آنالیز: نور به سمت نمونه زعفران داخل کووت تابیده می شود. بخشی از نور جذب زعفران شده و مابقی از کووت عبور می کند.
- تفکیک نور عبوری از ماده: در این بخش نور عبوری از کووت، توسط عناصر اپتیکی مانند توری پراش یا منشور، به طول موج های جزئی تفکیک می شود تا مشخصات ریز آن دقیق تر ثبت شود.
- دریافت نور توسط آشکارساز: نور تفکیک شده از طریق قطعات اپتیکی مانند عدسی ها یا آینه ها به سمت آشکارساز حساس به نور ارسال می گردد.
- اسکن طول موج: سیستم آشکارسازی روش اسپکتروفتومتری، می توانند طیف وسیعی از طول موج های تفکیک شده را اسکن و شدت آنها را ثبت کنند.
- خوانش طیف: در نهایت، با تبدیل سیگنال های ثبتی به سیگنال های دیجیتال، امکان نمایش نتایج به صورت طیف فراهم می شود.
چه نوع اسپکتروفتومتر برای آنالیز زعفران مناسب است؟
دستگاه های اسپکتروفتومتر بر اساس پیکربندی های مختلف و طرح های اپتیکی، محدوده های طیفی خاصی را مورد اندازه گیری قرار می دهند.
محدوده طول موجی دستگاه اسپکتروفتومتر این امکان را به محققان می دهد تا طیف گسترده ای از مواد را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
اسپکتروفتومترهای UV-Vis، نواحی مرئی و فرابنفش طیف امواج الکترومغناطیسی را آنالیز می کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است محدوده مادون قرمز (IR) یا اشعه ایکس را نیز پوشش دهند.
برای آنالیز پارامترهای کلیدی زعفران که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، اسپکتروفتومترهای UV-Vis گزینه های بسیار مناسبی هستند.
شرکت بلورآزمای سنجش نور، یکی از برترین تولید کننده های دستگاه اسپکتروفتومتر به همراه تمامی ریجنت های شیمیایی مورد نیاز برای آنالیز می باشد.
دستگاه اسپکتروفتومتر دو پرتویی OPAL مبتنی بر CMOS (به روز ترین نوع آشکارساز نوری) مجهز به هولدر 8 سل است که همزمان می تواند 8 نونه زعفران را در کمترین زمان ممکن آنالیز نماید.
زعفران و ترکیبات اصلی آن
زعفران به عنوان گران ترین ادویه دنیا شناخته می شود و یک گیاه دارویی مهم است. این گیاه از کلاله های خشک شده ماده .Crocus sativus L تشکیل شده است که یک گیاه استریل و کشت شده می باشد.
زعفران، گیاهی علفی یکساله (با کشت چندساله) است و کلاله سه شاخه (یا بیشتر) آن که به رنگ قرمز است، دارای سه ترکیب اصلی کروسین (Crocin)، پیکروکروسین (Picrocrocin) و سفرانال (Safranal) است و روش اسپکتروفتومتری بیشتر برای شناسایی این سه پارامتر کلیدی است.
کروسین ها ترکیبات رنگی محلول در آب در کلاله زعفران هستند که مولکول اصلی آنها کروستین (Crocetin) است و به طور طبیعی به شکل آزاد وجود ندارد. گروه رنگی کروسین ها، ترکیبات تتراترپنوئیدی هستند که دارای هفت پیوند دوگانه مزدوج هستند.
پیکروکروسین (C16H26O7) مسئول طعم تلخ زعفران است و محتوای آنها در بین زعفران های با درجه های مختلف تجاری متفاوت است و بیشتر تحت تأثیر روش استخراج است.
از سوی دیگر، سفرانال (C10H14O) که مسئول بوی کلاله زعفران است، یک ماده فرار و آبگریز است و بهتر است با استفاده از حلالهای آلی مجاز استخراج شود.
محتوای تعیین شده آنها توسط دو روش اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی نشان می دهد که مقدار آنها به طور قابل توجهی در بین نمونه های تجاری متفاوت است.
برداشت گل زعفران در فصل گلدهی انجام می شود (زمان برداشت آن در ایران، از 30 مهر تا 30 آبان است). سپس کلاله ها جدا شده و در مناطق مختلف خشک می گردند.
پس از آن، نمونه ها برای تعیین ویژگی های کیفی شامل کروسین، پیکروکروسین و سفرانال به روش اسپکتروفتومتری، به آزمایشگاه منتقل می شوند.
دلیل آنالیز زعفران به روش اسپکتروفتومتری
کیفیت کلاله زعفران تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله شرایط اقلیمی، نوع خاک و کود، شیوه های زراعی، نحوه برداشت و روش های مورد استفاده برای خشک کردن، زمان کاشت، شرایط برداشت و پس از برداشت، سن مزرعه، سن و اندازه بنه، سیستم آبیاری، سیستم خشک کردن و شرایط نگهداری است.
مناطق مختلف شرایط خاکی و آب و هوایی متفاوتی دارند. ترکیب شیمیایی خاک و دما می تواند بر کیفیت زعفران تأثیر بگذارد. pH و پارامترهای اقلیمی، به ویژه دما، می توانند بر عملکرد و کیفیت زعفران تأثیر بگذارد.
از طرفی، مطالعات کمی و کیفی زعفران در ارتفاعات مختلف نشان می دهند که همبستگی معنا داری بین ارتفاع و محتوای کروسین نشان داده است.
زمان نگهداری نیز یکی از دیگر از عوامل کلیدی و تأثیرگذار بر کیفیت زعفران است (چه از طریق تشکیل مواد جدید و چه از طریق تخریب سایر اجزا).
ثابت شده است که در طول مدت نگهداری، بسیاری از اجزای فرار زعفران، در حال تبدیل شدن به حالت های دیگر هستند.
برای مثال، مشخص است که زعفران تازه فاقد سفرانال است. در طول دو سال اول ذخیره سازی، محتوای آن افزایش می یابد و سپس شروع به کاهش می کند.
علاوه بر این، پیکروکروسین ها بخش های قند خود را از دست می دهند و به 4-hydroxy-2,6,6-trimethyl-1-cyclohexene-1-carboxaldehyde (HTCC) و سفرانال تبدیل می شوند و احتمالاً دلیل تلخ تر بودن نمونه های زعفران تازه نسبت به نمونه های قدیمی همین است.
در مورد عامل رنگ دهنده (کروسین)، پیشنهاد شده است که با گذشت زمان، تجزیه شده و با عبور از مکانیزم های داخلی، به ترکیبات فراری تبدیل می شوند.
گزارش ها نیز نشان می دهند که اجزای زعفران دارای طیف گسترده ای از ارزش ها هستند و میزان آن در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.
انواع مختلف تجاری زعفران بر اساس معیارهای کیفی تفکیک می شوند و با استفاده از روش های مختلف آزمایشی استاندارد، از جمله روش اسپکتروفتومتری تعیین می شوند.
بنابراین، کنترل اصالت و کیفیت نمونه های زعفران و تأیید ترکیبات آنها، پیش نیاز فروشی موفق در سطح جهانی است.
سازمان بین المللی استاندارد (ISO 3632) و سازمان استاندارد ملی ایران به شماره 2-259، روش هایی را برای ارزیابی کیفیت زعفران و تشخیص تقلب معرفی کرده اند و مجموعه ای طبقه بندی شده از حداقل الزامات برای هر کیفیت را تعریف نموده اند.
جذب پارامترهای زعفران چقدر است؟
با توجه به استانداردها، روش اسپکتروفتومتری UV–Vis-NIR، کیفیت زعفران را برای سه ویژگی اصلی رنگ (کروسین)، طعم (پیکروکروسین) و عطر (سفرانال) آن تعیین می کند.
رنگ به دلیل وجود کروموفور در گیاه است که بخش مشخصی از انرژی نوری را جذب می کند و بخشی از انرژی که جذب آن نمی شود به چشم ما منتقل می شود و با عنوان رنگ تعبیر می شود. به همین دلیل رنگدانه هایی مانند کروسین، مواد جاذب نور در طیف مرئی هستند.
میزان جذب نور برای پیکروکروسین λmax=257 nm، برای سفرانال در محدوده λmax=330 nm و برای کروسین λmax=440 nm است.
روش اسپکتروفتومتری استاندارد
برای تعیین کروسین، پیکروکروسین و سفرانال به روش استاندارد ISO/TS 3622 و استاندارد ملی ایران به شماره 2-259، به ترتیب زیر عمل می شود:
- ابتدا نمونههای کلاله پودر شده و به بالون حجمی منتقل گردیده و با آب مقطر ترکیب می شود.
- سپس به مدت یک ساعت، با استفاده از همزن، کاملاً مخلوط می شوند.
- پس از آن مجدد به محلول، آب مقطر اضافه می گردد تا به حجم موردنظر برسد و دوباره فرایند هم زدن انجام می شود.
- پس از این مرحله، مقدار مشخصی از محلول حاصل (20 میلی لیتر)، به یک فلاسک یا بالن حجمی منتقل گردیده و تا علامت پر شدن، به آن آب مقطر اضافه می شود.
- سپس محلول به مدت 24 ساعت در یک مکان تاریک قرار می گیرد و پس از آن، با استفاده از کاغذ صافی به سرعت فیلتر می شود تا محلولی شفاف به دست آید.
- در نهایت با استفاده از اسپکتروفتومتر، اندازه گیری پارامترهای کیفی زعفران در محدوده طول موج 200 تا 700 نانومتر انجام می شود.
تقلب های رایج
در زنجیره های تأمین جهانی پیچیده امروزی، انواع مختلفی از تقلب در مواد غذایی به ویژه در کالاهای کمیاب و با ارزشی مانند زعفران، راحت تر و بیشتر از همیشه شده است.
هر چه خریدار نهایی یک ماده از سازنده آن بیشتر دور شود، فرصت های بیشتری برای جایگزینی، رقیق سازی و ناخالص سازی آن وجود خواهد داشت.
تقلب در فروش زعفران اصل و با کیفیت، همواره یک موضوع چالش برانگیز بوده است و معمولاً موضوع اصلی نگران کننده، بحث ایمنی نیست. بر خلاف داروها یا الکل های تقلبی، مردم در اثر ادویه های ناخالص یا تقلبی نمی میرند. با این حال، آنها از تجربه زعفران اصیل محروم هستند.
با این حال، برای شرکت های توزیع کننده یا مصرف کننده زعفران، مشکل جدی تر از محرومیت از لذت آشپزی است.
زعفران تقلبی و آلوده می تواند به طور جدی به اعتبار شرکت آسیب برساند، زیرا بسیاری از کشورها با برچسب گذاری نادرست محصولات شدیداً برخورد می کنند.
شباهت زعفران تقلبی و اصل از نظر بو، طعم و ظاهر، تشخیص آنها را برای مصرف کنندگان غیرممکن می کند. بنابراین تجارت زعفران نیازمند روش هایی برای بررسی موارد تقلب و ناخالصی ها به روشی سریع و مقرون به صرفه است.
با افزایش نگرانی ها در مورد اصالت و خلوص زعفران، صنایع غذایی به طور فزاینده ای به آنالیز با روش اسپکتروفتومتری برای تشخیص تقلب روی آورده اند.
استفاده از اسپکتروفتومتر تضمین می کند که شرکت های تجاری بتوانند ورود مواد افزودنی ناخواسته را بهتر از همیشه کنترل کنند و در عین حال، از اعتبار برند نیز محافظت می شود.
متداول ترین راه های تقلب عبارت اند از:
- مخلوط کردن زعفران با ابریشم ذرت، گل رنگ، گل همیشه بهار، ریزوم زردچوبه و ...
- افزودن کلاله های دیگر انواع که کوتاه تر و نامرغوب هستند
- مخلوط کردن پودر آن با زعفران های قدیمی
- افزودن موادی برای افزایش وزن، مانند فرو بردن زعفران در گلیسیرین یا روغن زیتون، عسل و شربت
- افزودن مواد شیمیایی مانند نشاسته، سدیم، بورات سدیم، نیترات پتاسیم، هیدروکسید پتاسیم، لاکتوز یا گلوکز، کلسیم، کربنات کلسیم، سولفات باریم
- افزودن مواد حیوانی مانند الیاف گوشت شور و خشک شده
- افزودن زردچوبه و نمک به پودر زعفران
- افزودن رنگ های مصنوعی مانند تارترازین (E102)، آزوروبین (E122)، اریتروزین (E127)، Sunset Yellow (E110)، کینولین زرد (E104).
تشخیص تقلب به روش اسپکتروفتومتری
از آنجایی که رنگ اولین پارامتر کیفی است که برای قضاوت در مورد یک محصول خوراکی به کار می رود، نظارت مداوم بر رنگ های مصنوعی در زعفران به بازار عرضه شده حیاتی است زیرا معمولاً دارای خواص سرطان زایی در انسان هستند و برای مصرف بی خطر نیستند.
استفاده از رنگ های مصنوعی نوع آزو، علی رغم مشکلاتی که برای سلامت انسان دارند، به عنوان رنگ کننده در غذاها و نوشیدنی ها رو به افزایش است. افزایش مصرف اینگونه رنگ ها می تواند به دلیل در دسترس بودن و اثربخشی در دادن رنگ به لایه های مختلف باشد.
رنگ های آزو، ترکیبات آلی با گروه عاملی N-R=N-R’ هستند. R و R’ معمولاً آریل هستند که یک خانواده تجاری مهم از ترکیبات آزو را تشکیل می دهند (یعنی ترکیباتی که حاوی پیوند C-N=N-C هستند). بیش از نیمی از رنگ های تجاری متعلق به این طبقه است.
تارترازین (E102)، کیونولین زرد (E104) و Sunset Yellow (E110) سه رنگ خوراکی مصنوعی هستند که می توانند رنگ زردی مانند زعفران ایجاد کنند. سمیت این رنگ ها برای انسان (به عنوان مثال سرطان زایی و سمیت ژنی) در چندین مطالعه گزارش شده است.
تارترازین رایج ترین رنگ خوراکی محلول در آب است که به زعفران اضافه می شود تا زعفران بی کیفیت، خالص و تازه به نظر برسد. لازم به ذکر است که موسسه استاندارد ملی ایران استفاده از تارترازین را در محصولات غذایی ممنوع کرده است.
بسیاری از محققان روش های مختلفی را گزارش کرده اند که می توان از آنها برای نظارت بر وجود این رنگ ها در مواد غذایی مختلف، به ویژه زعفران استفاده کرد. در میان آنها، روش اسپکتروفوتومتری UV-Visible در طول موج جذب حدود nm 427 برای تعیین غلظت تارترازین محبوبیت ویژه ای دارد.
Sunset Yellow، یکی دیگر از رنگهای خوراکی مصنوعی معروف است که از خانواده رنگهای آزو بوده و به عنوان افزودنی در زعفران ها به کار می رود.
برای تعیین وجود Sunset Yellow در برخی از نمونه های غذایی تجاری، دو تکنیک اسپکتروفتومتری بسیار حساس و ساده توسعه داده شده است:
- روش اول بر اساس واکنش کاهشی (Redox) با مس (II) و به دنبال آن تشکیل کمپلکس (با pH=9) است. کمپلکس یک نوار تیز را در nm λ = 350 نشان می دهد.
- مورد دوم بر اساس اکسیداسیون آن توسط KMnO4 قلیایی به گونه های منگنات سبز است. طیف حاصل برای محلول قلیایی پرمنگنات پتاسیم، قله تیزی در nm 610 دارد (λmax).
Sunset Yellow یک رنگ مشتق شده از نفت است که حداکثر طول موج جذب آن قویاً وابسته به pH دارد. این افزودنی در pH=1، λmax=480 nm و در pH=13، λmax=443 nm نیز دارد.
کوئینولین زرد نیز یکی دیگر از رنگ های آزو و متعلق به کلاس رنگ های کینوفتالون است که به طور کلی به عنوان رنگ خوراکی استفاده می شود و ماهیت آنیونی دارد. کوئینولین زرد دارای حداکثر جذب در حدود 224 و 414 نانومتر است.
سخن پایانی
اگرچه آنالیز زعفران به روش اسپکتروفتومتری ساده است، اما در هنگام استفاده از این تکنیک، رنگ ها یا ناخالصی های موجود و مولفه های اصلی زعفران می توانند طیف های بسیار مشابهی تولید کنند.
در اینگونه موارد، روش اسپکترفتومتری به تنهایی برای تشخیص آنها نامناسب است، زیرا برخی از این رنگ ها، وابسته به pH هستند و در دوزهای مختلف، می توانند پیک های متفاوتی داشته باشند.
به همین منظور و طبق استاندارد، اینگونه رنگ ها ابتدا باید از مواد غذایی استخراج و سپس میزان آنها تعیین شود که روش های متعددی برای استخراج و پیش تغلیظ آنها وجود دارد.
از جمله این روش ها، روش های استاندارد کروماتوگرافی مایع لایه نازک (TLC) و کروماتوگرافی مایع با کیفیت بالا (HPLC) هستند.
بسته به سیستم LC و آشکارساز مورد استفاده، وضوح عالی و همچنین قابلیت تشخیص طیف وسیعی از رنگ های غذایی قابل دستیابی است. با این حال، اکثر این ابزارها به هزینه های عملیاتی و نگهداری بالایی نیاز دارند.
علاوه بر این، چنین تجهیزاتی برای کار کردن، نیاز به آماده سازی نمونه، تنظیم دستگاهی و همچنین شرایط آزمایشگاهی پر زحمت و وقت گیری دارند که قابلیت آنها برای انجام هرگونه تشخیص آنی در محل را محدود می کند.
در این روش ها، پس از آنالیز کروماتوگرافی مواد باقیمانده (برای مثال: رنگ های افزودنی)، با مشاهده بصری در زیر نور سفید و همچنین با اسکن UV-Vis پیک ها شناسایی می شوند.
سپس با استفاده از تکنیک اسپکتروفتومتری UV-Vis، معمولاً نمونه های باقی مانده به دست آمده از کروماتوگرافی، به روش های استاندارد رقیق می شوند و برای آنالیز درون دستگاه های اسپکتروفتومتر قرار می گیرند.
شرکت بلورآزمای سنجش نور در توسعه فناوری اسپکتروفتومتری در ایران پیشگام بوده است. ما به مشتریان خود در صنایع غذایی کمک می کنیم تا با استفاده از پیچیده ترین ابزارهای تست موجود، بالاترین سطح کنترل کیفیت را در سراسر فرآیندهای تولید خود اجرا کنند.
امروزه بلورآزما طیف مختلفی از اسپکتروفتومترهای آنلاین را ارائه می کند که این امکان را به شما می دهند تا محصولات خود را تقریباً در هر محیطی، چه در آزمایشگاه و چه در کف کارخانه، به راحتی آزمایش کنید.
اسپکتروفتومترهای دو پرتویی OPAL مبتنی بر CMOS، این مزیت را دارند که به طور مستقیم عیار جزئی پارامترها و عیار کل زعفران را در اختیار کاربر قرار می دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دستگاه اسپکتروفتومتری شرکت بلورآزما، بسته های نرم افزاری قابل تنظیم و خدمات مشتری، با پشتیبانی تماس بگیرید.
ما به شما کمک کنیم تا ابزار مناسبی را برای نیازهای تحلیلی و کیفی خود انتخاب کنید.
منابع و مراجع
wikipedia
DETECTION OF ERYTHROSINE IN SAFFRON
روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران
روش اسپکتروفتومتری در بسیاری از حوزه های مختلف آزمایشگاهی و صنعتی، از جمله شیمی، بیوشیمی و داروسازی برای تجزیه و تحلیل کمی مواد شیمیایی کاملاً شناخته شده است.
یکی از کاربردهای اصلی روش اسپکتروفوتومتری در بخش های کنترل کیفیت، نظارت بر فرآوری محصولات، شناسایی آلاینده ها و مواد تقلبی و درجه بندی محصولات خوراکی است.
اسپکتروفتومتری به عنوان یک آنالیزور، نقش مهمی در آنالیز مواد غذایی ایفا می کند، زیرا امکان اندازه گیری کمی ترکیبات مختلف موجود در نمونه های غذایی را فراهم می کند.
با استفاده از اصول اسپکتروفتومتری، دانشمندان و محققان می توانند غلظت یا وجود مواد خاصی مانند ویتامین ها، مواد معدنی، رنگدانه ها، افزودنی ها و آلاینده ها را در مواد غذایی تعیین کنند.
یکی از موارد کاربرد روش اسپکتروفتومتری در حوزه صنایع غذایی، تعیین کیفیت انواع زعفران و درجه بندی این محصولات است.
خوشبختانه امروزه روش اسپکتروفتومتری، به دلیل قابلیت آن در ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد نمونه های زعفران، ابزاری شناخته شده در این حوزه می باشد.
یک تکنیک تحلیلی قدرتمند است که امکان آنالیز عینی و دقیق نمونه های زعفران، تضمین کنترل کیفیت و درجه بندی، تشخیص تقلب و حمایت از تحقیقات در این زمینه را فراهم می کند.
در این مقاله، به طور ویژه به کاربرد روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران و تعیین پارامترهای اصلی تعیین کننده کیفیت آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
روش اسپکتروفتومتری چیست؟
پیش از اینکه با نحوه عملکرد روش اسپکتروفتومتری در آنالیز نمونه های زعفران آشنا شویم، بهتر است که تعریف مختصری از این تکنیک داشته باشیم.
طیف سنجی نوری علم مطالعه و بررسی تعامل ماده و تابش الکترومغناطیسی به عنوان تابعی از طول موج یا فرکانس است (طیف). به عبارت دیگر، این روش تحلیلی بر پایه نحوه رفتار امواج الکترمغناطیسی در هنگام برخورد با ماده عمل می کند.
روش اسپکتروفتومتری، استفاده از این واقعیت علمی در دستگاه های تشخیصی به نام اسپکتروفتومتر است. به عبارت دیگر، با برهمکنش دادن نور با ماده، برخی از خواص مولکولی آن را تعیین می کند.
برهمکنش نور و ماده
برهمکنش نور (امواج الکترومغناطیسی) و ماده، می تواند به پدیده ها و اثرات مختلفی منجر شود که برای درک بسیاری از شاخه های علمی از جمله اپتیک و طیف سنجی بسیار مهم هستند.
در هنگام تابش نور به یک ماده، بسته به انرژی پرتو تابشی و نوع و حالت فیزیکی ماده فرایندهای مختلفی رخ می دهد. برخی از جنبه های کلیدی حاصل از تعامل بین نور و ماده در سطح مولکولی عبارتند از:
- جذب: هنگامی که نور با ماده تعامل می کند، می تواند توسط ماده جذب شود.
- بازتاب: انعکاس زمانی اتفاق می افتد که نور از سطح یک جسم، بدون اینکه جذب شود، منعکس می شود.
- عبور: به فرآیندی اطلاق می شود که در آن نور از یک ماده بدون جذب یا بازتاب قابل توجهی عبور می کند (مانند مواد شفاف).
- پراکندگی: پراکندگی زمانی اتفاق میافتد که نور فرودی به جهات مختلف هدایت می شود (دلیل رنگ آبی آسمان).
- پراش: خمش یا تداخل امواج در اطراف گوشه های تیز یک مانع یا از طریق یک روزنه یا شکاف.
- شکست نور: نور در هنگام عبور از یک محیط به محیط دیگر، سرعت و جهت آن تغییر می کند.
به طور خاص، در مورد پدیده جذب و عبور، روش اسپکتروفتومتری امکان تجزیه و تحلیل کمی و کیفی شدت نور جذب شده توسط ماده نمونه را دارد.
طبق قانون بیر-لامبرت،میزان جذب یا عبور نور از ماده محلول یا شفاف با غلظت ذرات تشکیل دهنده ماده همبستگی دارد.
با اندازه گیری شدت نور جذب شده یا عبوری از ماده،می توان اطلاعات دقیقی در مورد نوع ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده آن ماده به دست آورد.
عملکرد کلی روش اسپکتروفتومتری در آنالیز زعفران
پیش از اینکه نمونه زعفران در دستگاه اسپکتروفتومتر قرار بگیرد، ابتدا باید بهه روش های استاندارد و افزودن ریجنت شیمیایی ویژه، آماده سازی شود.
سپس نمونه آماده شده داخل کووت های استاندارد که معمولاً از جنس کوارتز هستند، ریخته می شوند و در جایگاه تعبیه شده در دستگاه اسپکتروفتومتر قرار می گیرند.
پس از بستن درب دستگاه (برای جلوگیری از هدر رفت نور و دستیابی به دقت بالا) و روشن کردن دستگاه، مراحل زیر برای آنالیز زعفران طی می شود:
- عبور نور از ماده مورد آنالیز: نور به سمت نمونه زعفران داخل کووت تابیده می شود. بخشی از نور جذب زعفران شده و مابقی از کووت عبور می کند.
- تفکیک نور عبوری از ماده: در این بخش نور عبوری از کووت، توسط عناصر اپتیکی مانند توری پراش یا منشور، به طول موج های جزئی تفکیک می شود تا مشخصات ریز آن دقیق تر ثبت شود.
- دریافت نور توسط آشکارساز: نور تفکیک شده از طریق قطعات اپتیکی مانند عدسی ها یا آینه ها به سمت آشکارساز حساس به نور ارسال می گردد.
- اسکن طول موج: سیستم آشکارسازی روش اسپکتروفتومتری، می توانند طیف وسیعی از طول موج های تفکیک شده را اسکن و شدت آنها را ثبت کنند.
- خوانش طیف: در نهایت، با تبدیل سیگنال های ثبتی به سیگنال های دیجیتال، امکان نمایش نتایج به صورت طیف فراهم می شود.
چه نوع اسپکتروفتومتر برای آنالیز زعفران مناسب است؟
دستگاه های اسپکتروفتومتر بر اساس پیکربندی های مختلف و طرح های اپتیکی، محدوده های طیفی خاصی را مورد اندازه گیری قرار می دهند.
محدوده طول موجی دستگاه اسپکتروفتومتر این امکان را به محققان می دهد تا طیف گسترده ای از مواد را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
اسپکتروفتومترهای UV-Vis، نواحی مرئی و فرابنفش طیف امواج الکترومغناطیسی را آنالیز می کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است محدوده مادون قرمز (IR) یا اشعه ایکس را نیز پوشش دهند.
برای آنالیز پارامترهای کلیدی زعفران که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، اسپکتروفتومترهای UV-Vis گزینه های بسیار مناسبی هستند.
شرکت بلورآزمای سنجش نور، یکی از برترین تولید کننده های دستگاه اسپکتروفتومتر به همراه تمامی ریجنت های شیمیایی مورد نیاز برای آنالیز می باشد.
دستگاه اسپکتروفتومتر دو پرتویی OPAL مبتنی بر CMOS (به روز ترین نوع آشکارساز نوری) مجهز به هولدر 8 سل است که همزمان می تواند 8 نونه زعفران را در کمترین زمان ممکن آنالیز نماید.
زعفران و ترکیبات اصلی آن
زعفران به عنوان گران ترین ادویه دنیا شناخته می شود و یک گیاه دارویی مهم است. این گیاه از کلاله های خشک شده ماده .Crocus sativus L تشکیل شده است که یک گیاه استریل و کشت شده می باشد.
زعفران، گیاهی علفی یکساله (با کشت چندساله) است و کلاله سه شاخه (یا بیشتر) آن که به رنگ قرمز است، دارای سه ترکیب اصلی کروسین (Crocin)، پیکروکروسین (Picrocrocin) و سفرانال (Safranal) است و روش اسپکتروفتومتری بیشتر برای شناسایی این سه پارامتر کلیدی است.
کروسین ها ترکیبات رنگی محلول در آب در کلاله زعفران هستند که مولکول اصلی آنها کروستین (Crocetin) است و به طور طبیعی به شکل آزاد وجود ندارد. گروه رنگی کروسین ها، ترکیبات تتراترپنوئیدی هستند که دارای هفت پیوند دوگانه مزدوج هستند.
پیکروکروسین (C16H26O7) مسئول طعم تلخ زعفران است و محتوای آنها در بین زعفران های با درجه های مختلف تجاری متفاوت است و بیشتر تحت تأثیر روش استخراج است.
از سوی دیگر، سفرانال (C10H14O) که مسئول بوی کلاله زعفران است، یک ماده فرار و آبگریز است و بهتر است با استفاده از حلالهای آلی مجاز استخراج شود.
محتوای تعیین شده آنها توسط دو روش اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی نشان می دهد که مقدار آنها به طور قابل توجهی در بین نمونه های تجاری متفاوت است.
برداشت گل زعفران در فصل گلدهی انجام می شود (زمان برداشت آن در ایران، از 30 مهر تا 30 آبان است). سپس کلاله ها جدا شده و در مناطق مختلف خشک می گردند.
پس از آن، نمونه ها برای تعیین ویژگی های کیفی شامل کروسین، پیکروکروسین و سفرانال به روش اسپکتروفتومتری، به آزمایشگاه منتقل می شوند.
دلیل آنالیز زعفران به روش اسپکتروفتومتری
کیفیت کلاله زعفران تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله شرایط اقلیمی، نوع خاک و کود، شیوه های زراعی، نحوه برداشت و روش های مورد استفاده برای خشک کردن، زمان کاشت، شرایط برداشت و پس از برداشت، سن مزرعه، سن و اندازه بنه، سیستم آبیاری، سیستم خشک کردن و شرایط نگهداری است.
مناطق مختلف شرایط خاکی و آب و هوایی متفاوتی دارند. ترکیب شیمیایی خاک و دما می تواند بر کیفیت زعفران تأثیر بگذارد. pH و پارامترهای اقلیمی، به ویژه دما، می توانند بر عملکرد و کیفیت زعفران تأثیر بگذارد.
از طرفی، مطالعات کمی و کیفی زعفران در ارتفاعات مختلف نشان می دهند که همبستگی معنا داری بین ارتفاع و محتوای کروسین نشان داده است.
زمان نگهداری نیز یکی از دیگر از عوامل کلیدی و تأثیرگذار بر کیفیت زعفران است (چه از طریق تشکیل مواد جدید و چه از طریق تخریب سایر اجزا).
ثابت شده است که در طول مدت نگهداری، بسیاری از اجزای فرار زعفران، در حال تبدیل شدن به حالت های دیگر هستند.
برای مثال، مشخص است که زعفران تازه فاقد سفرانال است. در طول دو سال اول ذخیره سازی، محتوای آن افزایش می یابد و سپس شروع به کاهش می کند.
علاوه بر این، پیکروکروسین ها بخش های قند خود را از دست می دهند و به 4-hydroxy-2,6,6-trimethyl-1-cyclohexene-1-carboxaldehyde (HTCC) و سفرانال تبدیل می شوند و احتمالاً دلیل تلخ تر بودن نمونه های زعفران تازه نسبت به نمونه های قدیمی همین است.
در مورد عامل رنگ دهنده (کروسین)، پیشنهاد شده است که با گذشت زمان، تجزیه شده و با عبور از مکانیزم های داخلی، به ترکیبات فراری تبدیل می شوند.
گزارش ها نیز نشان می دهند که اجزای زعفران دارای طیف گسترده ای از ارزش ها هستند و میزان آن در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.
انواع مختلف تجاری زعفران بر اساس معیارهای کیفی تفکیک می شوند و با استفاده از روش های مختلف آزمایشی استاندارد، از جمله روش اسپکتروفتومتری تعیین می شوند.
بنابراین، کنترل اصالت و کیفیت نمونه های زعفران و تأیید ترکیبات آنها، پیش نیاز فروشی موفق در سطح جهانی است.
سازمان بین المللی استاندارد (ISO 3632) و سازمان استاندارد ملی ایران به شماره 2-259، روش هایی را برای ارزیابی کیفیت زعفران و تشخیص تقلب معرفی کرده اند و مجموعه ای طبقه بندی شده از حداقل الزامات برای هر کیفیت را تعریف نموده اند.
جذب پارامترهای زعفران چقدر است؟
با توجه به استانداردها، روش اسپکتروفتومتری UV–Vis-NIR، کیفیت زعفران را برای سه ویژگی اصلی رنگ (کروسین)، طعم (پیکروکروسین) و عطر (سفرانال) آن تعیین می کند.
رنگ به دلیل وجود کروموفور در گیاه است که بخش مشخصی از انرژی نوری را جذب می کند و بخشی از انرژی که جذب آن نمی شود به چشم ما منتقل می شود و با عنوان رنگ تعبیر می شود. به همین دلیل رنگدانه هایی مانند کروسین، مواد جاذب نور در طیف مرئی هستند.
میزان جذب نور برای پیکروکروسین λmax=257 nm، برای سفرانال در محدوده λmax=330 nm و برای کروسین λmax=440 nm است.
روش اسپکتروفتومتری استاندارد
برای تعیین کروسین، پیکروکروسین و سفرانال به روش استاندارد ISO/TS 3622 و استاندارد ملی ایران به شماره 2-259، به ترتیب زیر عمل می شود:
- ابتدا نمونههای کلاله پودر شده و به بالون حجمی منتقل گردیده و با آب مقطر ترکیب می شود.
- سپس به مدت یک ساعت، با استفاده از همزن، کاملاً مخلوط می شوند.
- پس از آن مجدد به محلول، آب مقطر اضافه می گردد تا به حجم موردنظر برسد و دوباره فرایند هم زدن انجام می شود.
- پس از این مرحله، مقدار مشخصی از محلول حاصل (20 میلی لیتر)، به یک فلاسک یا بالن حجمی منتقل گردیده و تا علامت پر شدن، به آن آب مقطر اضافه می شود.
- سپس محلول به مدت 24 ساعت در یک مکان تاریک قرار می گیرد و پس از آن، با استفاده از کاغذ صافی به سرعت فیلتر می شود تا محلولی شفاف به دست آید.
- در نهایت با استفاده از اسپکتروفتومتر، اندازه گیری پارامترهای کیفی زعفران در محدوده طول موج 200 تا 700 نانومتر انجام می شود.
تقلب های رایج
در زنجیره های تأمین جهانی پیچیده امروزی، انواع مختلفی از تقلب در مواد غذایی به ویژه در کالاهای کمیاب و با ارزشی مانند زعفران، راحت تر و بیشتر از همیشه شده است.
هر چه خریدار نهایی یک ماده از سازنده آن بیشتر دور شود، فرصت های بیشتری برای جایگزینی، رقیق سازی و ناخالص سازی آن وجود خواهد داشت.
تقلب در فروش زعفران اصل و با کیفیت، همواره یک موضوع چالش برانگیز بوده است و معمولاً موضوع اصلی نگران کننده، بحث ایمنی نیست. بر خلاف داروها یا الکل های تقلبی، مردم در اثر ادویه های ناخالص یا تقلبی نمی میرند. با این حال، آنها از تجربه زعفران اصیل محروم هستند.
با این حال، برای شرکت های توزیع کننده یا مصرف کننده زعفران، مشکل جدی تر از محرومیت از لذت آشپزی است.
زعفران تقلبی و آلوده می تواند به طور جدی به اعتبار شرکت آسیب برساند، زیرا بسیاری از کشورها با برچسب گذاری نادرست محصولات شدیداً برخورد می کنند.
شباهت زعفران تقلبی و اصل از نظر بو، طعم و ظاهر، تشخیص آنها را برای مصرف کنندگان غیرممکن می کند. بنابراین تجارت زعفران نیازمند روش هایی برای بررسی موارد تقلب و ناخالصی ها به روشی سریع و مقرون به صرفه است.
با افزایش نگرانی ها در مورد اصالت و خلوص زعفران، صنایع غذایی به طور فزاینده ای به آنالیز با روش اسپکتروفتومتری برای تشخیص تقلب روی آورده اند.
استفاده از اسپکتروفتومتر تضمین می کند که شرکت های تجاری بتوانند ورود مواد افزودنی ناخواسته را بهتر از همیشه کنترل کنند و در عین حال، از اعتبار برند نیز محافظت می شود.
متداول ترین راه های تقلب عبارت اند از:
- مخلوط کردن زعفران با ابریشم ذرت، گل رنگ، گل همیشه بهار، ریزوم زردچوبه و ...
- افزودن کلاله های دیگر انواع که کوتاه تر و نامرغوب هستند
- مخلوط کردن پودر آن با زعفران های قدیمی
- افزودن موادی برای افزایش وزن، مانند فرو بردن زعفران در گلیسیرین یا روغن زیتون، عسل و شربت
- افزودن مواد شیمیایی مانند نشاسته، سدیم، بورات سدیم، نیترات پتاسیم، هیدروکسید پتاسیم، لاکتوز یا گلوکز، کلسیم، کربنات کلسیم، سولفات باریم
- افزودن مواد حیوانی مانند الیاف گوشت شور و خشک شده
- افزودن زردچوبه و نمک به پودر زعفران
- افزودن رنگ های مصنوعی مانند تارترازین (E102)، آزوروبین (E122)، اریتروزین (E127)، Sunset Yellow (E110)، کینولین زرد (E104).
تشخیص تقلب به روش اسپکتروفتومتری
از آنجایی که رنگ اولین پارامتر کیفی است که برای قضاوت در مورد یک محصول خوراکی به کار می رود، نظارت مداوم بر رنگ های مصنوعی در زعفران به بازار عرضه شده حیاتی است زیرا معمولاً دارای خواص سرطان زایی در انسان هستند و برای مصرف بی خطر نیستند.
استفاده از رنگ های مصنوعی نوع آزو، علی رغم مشکلاتی که برای سلامت انسان دارند، به عنوان رنگ کننده در غذاها و نوشیدنی ها رو به افزایش است. افزایش مصرف اینگونه رنگ ها می تواند به دلیل در دسترس بودن و اثربخشی در دادن رنگ به لایه های مختلف باشد.
رنگ های آزو، ترکیبات آلی با گروه عاملی N-R=N-R’ هستند. R و R’ معمولاً آریل هستند که یک خانواده تجاری مهم از ترکیبات آزو را تشکیل می دهند (یعنی ترکیباتی که حاوی پیوند C-N=N-C هستند). بیش از نیمی از رنگ های تجاری متعلق به این طبقه است.
تارترازین (E102)، کیونولین زرد (E104) و Sunset Yellow (E110) سه رنگ خوراکی مصنوعی هستند که می توانند رنگ زردی مانند زعفران ایجاد کنند. سمیت این رنگ ها برای انسان (به عنوان مثال سرطان زایی و سمیت ژنی) در چندین مطالعه گزارش شده است.
تارترازین رایج ترین رنگ خوراکی محلول در آب است که به زعفران اضافه می شود تا زعفران بی کیفیت، خالص و تازه به نظر برسد. لازم به ذکر است که موسسه استاندارد ملی ایران استفاده از تارترازین را در محصولات غذایی ممنوع کرده است.
بسیاری از محققان روش های مختلفی را گزارش کرده اند که می توان از آنها برای نظارت بر وجود این رنگ ها در مواد غذایی مختلف، به ویژه زعفران استفاده کرد. در میان آنها، روش اسپکتروفوتومتری UV-Visible در طول موج جذب حدود nm 427 برای تعیین غلظت تارترازین محبوبیت ویژه ای دارد.
Sunset Yellow، یکی دیگر از رنگهای خوراکی مصنوعی معروف است که از خانواده رنگهای آزو بوده و به عنوان افزودنی در زعفران ها به کار می رود.
برای تعیین وجود Sunset Yellow در برخی از نمونه های غذایی تجاری، دو تکنیک اسپکتروفتومتری بسیار حساس و ساده توسعه داده شده است:
- روش اول بر اساس واکنش کاهشی (Redox) با مس (II) و به دنبال آن تشکیل کمپلکس (با pH=9) است. کمپلکس یک نوار تیز را در nm λ = 350 نشان می دهد.
- مورد دوم بر اساس اکسیداسیون آن توسط KMnO4 قلیایی به گونه های منگنات سبز است. طیف حاصل برای محلول قلیایی پرمنگنات پتاسیم، قله تیزی در nm 610 دارد (λmax).
Sunset Yellow یک رنگ مشتق شده از نفت است که حداکثر طول موج جذب آن قویاً وابسته به pH دارد. این افزودنی در pH=1، λmax=480 nm و در pH=13، λmax=443 nm نیز دارد.
کوئینولین زرد نیز یکی دیگر از رنگ های آزو و متعلق به کلاس رنگ های کینوفتالون است که به طور کلی به عنوان رنگ خوراکی استفاده می شود و ماهیت آنیونی دارد. کوئینولین زرد دارای حداکثر جذب در حدود 224 و 414 نانومتر است.
سخن پایانی
اگرچه آنالیز زعفران به روش اسپکتروفتومتری ساده است، اما در هنگام استفاده از این تکنیک، رنگ ها یا ناخالصی های موجود و مولفه های اصلی زعفران می توانند طیف های بسیار مشابهی تولید کنند.
در اینگونه موارد، روش اسپکترفتومتری به تنهایی برای تشخیص آنها نامناسب است، زیرا برخی از این رنگ ها، وابسته به pH هستند و در دوزهای مختلف، می توانند پیک های متفاوتی داشته باشند.
به همین منظور و طبق استاندارد، اینگونه رنگ ها ابتدا باید از مواد غذایی استخراج و سپس میزان آنها تعیین شود که روش های متعددی برای استخراج و پیش تغلیظ آنها وجود دارد.
از جمله این روش ها، روش های استاندارد کروماتوگرافی مایع لایه نازک (TLC) و کروماتوگرافی مایع با کیفیت بالا (HPLC) هستند.
بسته به سیستم LC و آشکارساز مورد استفاده، وضوح عالی و همچنین قابلیت تشخیص طیف وسیعی از رنگ های غذایی قابل دستیابی است. با این حال، اکثر این ابزارها به هزینه های عملیاتی و نگهداری بالایی نیاز دارند.
علاوه بر این، چنین تجهیزاتی برای کار کردن، نیاز به آماده سازی نمونه، تنظیم دستگاهی و همچنین شرایط آزمایشگاهی پر زحمت و وقت گیری دارند که قابلیت آنها برای انجام هرگونه تشخیص آنی در محل را محدود می کند.
در این روش ها، پس از آنالیز کروماتوگرافی مواد باقیمانده (برای مثال: رنگ های افزودنی)، با مشاهده بصری در زیر نور سفید و همچنین با اسکن UV-Vis پیک ها شناسایی می شوند.
سپس با استفاده از تکنیک اسپکتروفتومتری UV-Vis، معمولاً نمونه های باقی مانده به دست آمده از کروماتوگرافی، به روش های استاندارد رقیق می شوند و برای آنالیز درون دستگاه های اسپکتروفتومتر قرار می گیرند.
شرکت بلورآزمای سنجش نور در توسعه فناوری اسپکتروفتومتری در ایران پیشگام بوده است. ما به مشتریان خود در صنایع غذایی کمک می کنیم تا با استفاده از پیچیده ترین ابزارهای تست موجود، بالاترین سطح کنترل کیفیت را در سراسر فرآیندهای تولید خود اجرا کنند.
امروزه بلورآزما طیف مختلفی از اسپکتروفتومترهای آنلاین را ارائه می کند که این امکان را به شما می دهند تا محصولات خود را تقریباً در هر محیطی، چه در آزمایشگاه و چه در کف کارخانه، به راحتی آزمایش کنید.
اسپکتروفتومترهای دو پرتویی OPAL مبتنی بر CMOS، این مزیت را دارند که به طور مستقیم عیار جزئی پارامترها و عیار کل زعفران را در اختیار کاربر قرار می دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دستگاه اسپکتروفتومتری شرکت بلورآزما، بسته های نرم افزاری قابل تنظیم و خدمات مشتری، با پشتیبانی تماس بگیرید.
ما به شما کمک کنیم تا ابزار مناسبی را برای نیازهای تحلیلی و کیفی خود انتخاب کنید.
منابع و مراجع
wikipedia
DETECTION OF ERYTHROSINE IN SAFFRON