چگونه گروه خونی هر فرد تعیین می شود؟

گروه خونی، دسته‌ بندی‌ خون انسان ها بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی‌ ژن‌ های خاص در سطح گلبول‌ های قرمز خون هستند که در مجموع چهار گروه خونی اصلی وجود دارد: A، B، AB و O.

در هنگام انتقال خون،  وجود برخی از آنتی ژن ها ممکن است سیستم دفاعی بدن فرد میزبان را به خطر بیاندازند. از این رو، تعیین گروه خونی در زمینه های پزشکی و قانونی برای اطمینان از ایمنی حیاتی است.

در این مقاله با ما همراه باشید تا با انواع گروه های خونی و اهمیت تشخیص آن و دستگاه های تست خون به تفصیل آشنا شویم.

انواع گروه خونی

سیستم ABO

آنتی ژن های A و B به دو نوع مختلف پروتئین اشاره دارند که در سطح گلبول های قرمز وجود دارند و گروه های خونی، با وجود یا عدم وجود این دو آنتی ژن تعیین می شوند.

افراد دارای گروه خونی A دارای آنتی ژن A، گروه خونی B دارای آنتی ژن B، گروه خونی AB دارای هر دو آنتی ژن A و B هستند و گروه خونی O هیچ آنتی ژنی ندارند.

افراد دارای گروه خونی A، فقط باید از اهدا کنندگانی با نوع A یا گروه O (که فاقد هر دو آنتی ژن A و B هستند) خون دریافت کنند. به همین ترتیب، افراد دارای گروه خونی B نیز باید فقط از اهدا کنندگان با نوع B یا گروه خونی O دریافت کنند.

اگر فردی که فاقد هر دو آنتی ژن A و B باشد، از اهدا کننده با آنتی ژن های A یا B خون دریافت کند، سیستم ایمنی بدن او ممکن است آنتی ژن های خارجی را به عنوان تهدید تشخیص دهد و پاسخ ایمنی را تحریک کند.

بر اساس فاکتور Rh

علاوه بر آنتی ژن های A و B، گروه خونی بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی ژن دیگری به نام فاکتور Rh نیز تعیین می شود.

فاکتور Rh پروتئینی است که در سطح گلبول های قرمز یافت می شود و نام آن از میمون رزوس گرفته شده است که اولین بار این پروتئین در آن کشف شد.

فاکتور Rh یک آنتی ژن است، به این معنی که می تواند پاسخ ایمنی را در افرادی که آن را ندارند، تحریک کند. اگر فردی فاکتور Rh داشته باشد، +Rh است و اگر فاکتور Rh را نداشته باشد، -Rh  است.

بنابراین، چهار گروه خونی قبلی (A، B، AB, O)، با شرط داشتن فاکتور Rh و یا نداشتن آن، مجموعاً به 8 گروه خونی کلی تقسیم خواهند شد: -A+، A-، B+، B-، AB+، AB-، O+، O

چرا باید گروه خونی خود را بدانیم؟

تعیین گروه های خونی به چند دلیل ضروری است:

انتقال خون

زمانی که فردی نیاز به تزریق خون دارد، بسیار مهم است که گروه خونی خود را با گروه خون اهدا کننده تطبیق دهد تا از عوارض جانبی جلوگیری شود، زیرا ترکیب گروه‌ های خونی ناسازگار می‌ تواند منجر به یک پاسخ ایمنی خطرناک، به نام واکنش انتقال خون شود.

با دانستن نوع خون افراد، متخصصان پزشکی می توانند از انتقال خون سازگار اطمینان حاصل کنند و خطر را به حداقل برسانند.

پیوند عضو

سازگاری خون در پیوند اعضا بسیار ضروری است و در درجه اول زمانی که اندام هایی با جریان خون بالا مانند کبد یا قلب را درگیر می کند.

تطبیق گروه خون اهدا کننده با گیرنده خطر رد عضو را کاهش می دهد و میزان موفقیت پیوند را بهبود می بخشد.

بارداری و زایمان

در دوران بارداری، گروه خون مادر برای تشخیص Rh-منفی بررسی می شود. اگر یک مادر با Rh-منفی، جنینی با Rh-مثبت را حمل کند،سیستم ایمنی زن ممکن است آنتی بادی هایی را علیه فاکتور Rh تولید کند که عوارض بعدی برای بارداری های آینده وجود دارد.

با شناسایی زود هنگام گروه های خونی، می توان اقدامات پیشگیرانه ای برای به حداقل رساندن این خطرات انجام داد، مانند تجویز ایمونوگلوبولین ایمنی (RhIg) Rh.

RhIg به جلوگیری از تولید آنتی بادی در سیستم ایمنی مادر علیه فاکتور Rh کمک می کند و خطر عوارض در بارداری های آینده را کاهش می دهد.

تحقیقات پزشکی قانونی

تعیین گروه خونی افراد می تواند در تحقیقات جنایی نیز بسیار مهم باشد، زیرا تعیین گروه خونی می تواند به کشف روابط بین مظنونان، قربانیان و صحنه های جرم کمک کند.

همچنین اگر گروه خونی آنها، با نوع یافت شده در صحنه جرم مطابقت نداشته باشد، می تواند به حذف افراد خاص به عنوان مظنون کمک کند.

آیا نوع گروه خونی ارثی است؟

گروه اول

سیستم گروه خونی ABO توسط سه آلل (شکل های جایگزین یک ژن) به نام های A، B و O تعیین می شود که در کروموزوم 9 قرار دارند. الگوی وراثت برای سیستم ABO به شرح زیر است:

اگر هر دو والدین گروه خونی A داشته باشند، می توانند یک آلل A یا یک آلل O را منتقل کنند و در نتیجه نوع ژن احتمالی AA یا AO برای فرزندان ایجاد شود. در نتیجه، نوع خون کودک A یا O خواهد بود.

اگر هر دو والدین گروه خونی B داشته باشند، می توانند یک آلل B یا یک آلل O را منتقل کنند و در نتیجه ژنوتیپ احتمالی BB یا BO برای فرزندان ایجاد شود و در نتیجه، نوع خون کودک B یا O خواهد بود.

اگر یکی از والدین دارای گروه خونی A و دیگری دارای گروه خونی B باشد، می توانند یک آلل A، یک آلل B یا یک آلل O را منتقل کنند.

در نتیجه ژنو تیپ های AO، BO، AB یا OO برای فرزندان ایجاد شده و  کودک، هر نوع خون به جز AB خواهد داشت (زیرا هر دو آلل A و B برای AB مورد نیاز هستند).

اگر یکی از والدین از گروه A یا B و دیگری از گروه O باشد، آنها فقط می توانند یک آلل O را منتقل کنند و در نتیجه کودک دارای گروه خونی O است.

گروه دوم

سیستم گروه خونی Rh توسط یک ژن به نام RHD که در کروموزوم 1 قرار دارد، تعیین می شود. الگوی وراثت برای سیستم Rh به شرح زیر است:

• اگر هر دو والدین Rh+ باشند، می توانند آلل Rh+ را منتقل کنند و در نتیجه کودک Rh+ شود.
• اگر یکی از والدین Rh+ و دیگری Rh- باشد، می توانند آلل Rh+ یا Rh- را منتقل کنند و در نتیجه شانس یکسانی برای Rh+ یا Rh- بودن کودک را داشته باشد.
• اگر هر دو والدین Rh- باشند، فقط می توانند آلل Rh- را منتقل کنند و در نتیجه کودک Rh- است.

تست های تشخیص گروه خونی

تشخیص گروه خونی در روش های پزشکی برای اطمینان از انتقال خون سازگار و کاهش خطر عوارض ناشی از گروه های خونی ناسازگار بسیار مهم است.

تشخیص، به فرآیند شناسایی گروه خونی فرد اشاره دارد و برای این کار، نمونه خون افراد جمع آوری و توسط دستگاه های مخصوص، آزمایش می شود.

دستگاه ها یا تست های مختلفی برای گروه بندی خون استفاده می شود که بر اساس ویژگی های خاص نوع آنتی ژن های A و B و یا فاکتور Rh (مثبت یا منفی) طراحی شده اند. برخی از دستگاه های رایج تشخیص گروه خونی عبارتند از:

کارت‌ های سرولوژی گروه‌ بندی خون

این کارت‌ها حاوی معرف‌ ها (ریجنت های شیمیایی) و آنتی‌ بادی‌ های خاصی هستند که با آنتی‌ ژن‌ های خون فرد واکنش داده و به تعیین گروه خونی کمک می‌ کنند.

کیت تست آگلوتیناسیون

این کیت ها، از نمونه های خون در ترکیب با آنتی بادی های خاص استفاده می کنند و اگر گروه خونی با آنتی بادی مطابقت داشته باشد، کلوخه شدن یا آگلوتیناسیون رخ می دهد که نشان دهنده یک نتیجه مثبت برای آن گروه خونی خاص است.

سیستم‌ های خون‌ گیری خودکار

این دستگاه‌ ها از فناوری پیشرفته ای برای تعیین دقیق گروه‌ های خونی استفاده می‌ کنند و انواع مختلفی از آنها وجود دارد.

هر کدام از این دستگاه ها، از روش‌ های مختلفی مانند آزمایش‌ های مبتنی بر ژل، تکنیک‌ های فاز جامد یا سیستم‌ های میکروپلیت استفاده می‌ کنند.

معرف ها یا ریجنت های گروه بندی خون

این معرف ها حاوی آنتی بادی هایی علیه گروه های خونی مختلف (A، B، AB، یا O) و فاکتورهای Rh هستند و هنگامی که با نمونه های خون مخلوط شوند، بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی ژن های خاص، واکنش متفاوتی نشان می دهند که امکان شناسایی گروه خونی را فراهم می شود.

آنالایزرهای نوع خون

این دستگاه های خودکار می توانند به سرعت چندین نمونه خون را به طور همزمان تجزیه و تحلیل کنند و معمولاً از روش هایی مانند فلوسیتومتری یا ایمونوهماتولوژی برای تعیین گروه های خونی استفاده می کنند.

سیستم‌ های گروه بندی معکوس

این سیستم‌ ها فرآیند سنتی گروه‌ بندی خون را معکوس می‌کنند. به این شکل که به جای استفاده از آنتی بادی های شناخته شده، از نمونه های آنتی سرم ناشناخته برای تشخیص وجود آنتی بادی در خون استفاده می کنند.

سخن پایانی

در این مقاله به انواع گروه خونی پرداختیم و دستگاه ها و تست های تشخیصی را بیان کردیم. این دستگاه‌ ها در بانک‌ های خون، بیمارستان‌ ها و آزمایشگاه‌ های بالینی برای اطمینان از سازگاری بین اهدا کنندگان و گیرندگان خون در طی مراحل انتقال خون و جلوگیری از خطرات احتمالی استفاده می‌ شوند.

امیدواریم که مفیده بوده باشد. به شما کاربر عزیز پیشنهاد می کنیم که از بخش محصولات نیز دیدن نمایید. در صورت لزوم، می توانید کاتالوگ آنها را به صورت رایگان دانلود کنید.

منابع

Wikipedia