دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن (CO Detector Tube)

دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن تولید شرکت بلورآزما (برای اولین بار در ایران)، برای آنالیز گاز مونوکسید کربن (CO) در محدوده های ppm 100-700 و ppm 150-5 طراحی شده است که در هر جعبه، 10 عدد دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن وجود دارد. در ایران، اندازه گیری غلظت گازهای کربن مونوکسید (قاتلی خاموش و بی صدا) از اهمیت ویژه ای برخوردار است و این تیوب ها ابزارهایی کلیدی برای شناسایی سریع، دقیق و آسان این گازهای خطرناک در محیط های صنعتی، آزمایشگاهی و سیستم های نظارتی محیط زیستی محسوب می شوند. هدف از تولید این تیوب های آشکارساز، ایجاد محصولی قابل اعتماد، با دقت عملکرد بالا و سهولت استفاده برای کاربران است که در عین حال بتواند استانداردهای جهانی ایمنی و نظارتی را برآورده کند.

مونوکسید کربن گازی سمی و قابل اشتعال است که بی رنگ، بی بو، بی مزه و با چگالی اندکی کمتر از هوا می باشد. مونوکسید کربن از یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است که توسط یک پیوند سه گانه به هم متصل شده اند که ساده ترین اکسید کربن است. مونوکسید کربن به محض انتشار در اتمسفر، چندین فرآیند را تحت تاثیر قرار می دهد که منجر به تغییرات آب و هوایی می شود.

CO در داخل ساختمان، یکی از آلاینده های سمی است که بر کیفیت هوای داخل خانه و حتی مرگ خاموش اثر می گذارد. مسمومیت با مونوکسید کربن زمانی اتفاق می افتد که این گاز در خون جمع شود. وقتی مونوکسید کربن بیش از حد در هوا باشد، بدن اکسیژن موجود در گلبول های قرمز را با CO جایگزین می کند که این می تواند منجر به آسیب جدی بافت، یا حتی مرگ شود.

CO یک خطر رایج صنعتی ناشی از سوختن ناقص مواد حاوی کربن مانند گاز طبیعی، بنزین، نفت سفید، نفت، پروپان، زغال سنگ یا چوب است. کوره های آهنگری و کوره های زغال سنگ CO تولید می کنند، اما یکی از رایج ترین منابع، قرار گرفتن در معرض  موتور احتراق داخلی در محل کار است.

باید توجه داشت که یک پیش نیاز مهم برای تعیین پتانسیل هر آلاینده گازی، تعیین روش اندازه گیری غلظت با دستگاه های مناسب است. نوع وسیله ای که باید استفاده شود، به این که کدام گازها چند وقت یکبار و در کجا باید آنالیز شود، بستگی دارد. یکی از روش های سریع آنالیز گاز CO، استفاده از دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن است، زیرا استفاده از این تیوب های آشکارساز آسان است و روشی کم هزینه برای نمونه برداری معمولی یا نقطه ای برای گازها و بخارات ارائه می دهد.

عملکرد دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن، یک لوله شیشه ای است که درجه بندی کالیبراسیون بر روی بدنه آن چاپ شده است. دتکتور تیوب تست گاز مونوکسید کربن به شما امکان می دهد که مستقیماً غلظت گازهای CO را در کمترین زمان ممکن و در محیط عملیاتی تعیین کنید. این تیوب های آشکارسازی، ابزارهایی پرتابل و سریع و با عملکردی آسان و دقیق برای اندازه گیری غلظت گاز کربن مونوکسید می باشند و برای استفاده از آنها، از پمپ های مخصوص استفاده می شود.

هر تیوب مهر و موم شده است و برای اطمینان از دقت بالا، قطرهای داخلی لوله پراگر به شدت کنترل گردیده و معرف های تشخیص با پایداری طولانی مدت انتخاب شده اند. هر دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن با واکنشگرهایی با خلوص بالا پر شده است که گازهای CO را جذب کرده و با آنها واکنش نشان می دهند. پس از برهمکنش، تنها چند دقیقه پس از نمونه گیری، غلظت گاز به صورت لکه رنگی ایجاد می شود که طول آن، متناسب با غلظت گاز کربن مونوکسید است. غلظت به طور مستقیم و با استفاده از مقیاس اندازه گیری حک شده بر روی هر لوله برای اکثر کاربردها خوانده می شود.

گاز نمونه (مونوکسید کربن) با استفاده از یک پمپ نمونه برداری هوا (که انواع مختلفی از آنها در بازار وجود دارد)، در حجم مشخصی به تیوب تست گاز انتقال داده می شود. تمامی این نوع لوله های آشکارساز برای استفاده با 2 تا 10 ضربه کامل، کالیبره شده اند تا نمونه گیری گاز دقیق انجام شود. پیش از استفاده، هر دو انتهای لوله شکسته می شود. این کار اغلب با استفاده از کاتر نوک تیزی که همراه با پمپ نمونه گیری گاز ارائه می گردد، انجام می شود.

این تیوب های تولیدی در شرکت بلورآزما، از نوع Short-term (کوتاه مدت) هستند که برای اندازه گیری و سنجش میزان گازها در محل نمونه، در یک مکان خاص و در یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه، طراحی شده اند. اندازه گیری های این تیوب ها، بسته به میزان و نوع گاز و همچنین نوع پمپ نمونه برداری، ممکن است از چند ثانیه (حدود 50 ثانیه) تا چند دقیقه یا بیشتر (حدود 4 دقیقه) طول بکشد.

مبانی شیمیایی دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

در ایران، اندازه گیری غلظت گازهای مونوکسید کربن و دی اکسید کربن از اهمیت ویژه ای برخوردارند. دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن یکی از ابزارهایی کلیدی برای شناسایی سریع، دقیق و آسان این گازهای خطرناک در محیط های صنعتی، آزمایشگاهی و سیستم های نظارتی محیط زیستی محسوب می شود. هدف از تولید این محصول، ایجاد محصولی قابل اعتماد، با دقت عملکرد بالا و سهولت استفاده برای کاربران است که در عین حال بتواند استانداردهای جهانی ایمنی و نظارتی را برآورده کند.

اساس هر قرائت مستقیم در این تیوب ها، واکنش شیمیایی ماده اندازه گیری شونده (CO) با مواد شیمیایی پر شده در تیوب است (ریجنت های شیمیایی). از آنجایی که این واکنش ها منجر به تغییر رنگ می شوند، لوله های گازسنجی را حسگرهای شیمیایی رنگ سنجی نیز می نامند. گاهی اوقات این تغییر رنگ در غلظت های بالا، می تواند به طور ناگهانی، حتی در طول اولین حرکت (اولین ضربه) رخ دهد و در غظت های کم، چنین تغییری ممکن است پس از مدت زمان طولانی تری اتفاق افتد.

میزان تبدیل ماده  شیمیایی موجود در دتکتور تیوب (ریجنت شیمیایی)، متناسب با جرم گاز واکنش دهنده است  و به طور کلی، طول لکه (تغییر رنگ) را به عنوان غلظت، مقیاس سنجی می کنند. واکنش کلاسیک این تیوب ها برای اندازه گیری مونوکسید کربن ، تبدیل پنتوکسید ید به ید (در شرایط اسیدی، در حضور H₂S₂O₇)، از طریق واکنش زیر با مونوکسید کربن انجام می گیرد:

5CO+I₂O₅→I₂+5CO₂

نحوه خوانش دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

برای خوانش دقیق دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن، یک منبع روشنایی کافی لازم است. با این حال، باید از تابش مستقیم نور خورشید اجتناب شود زیرا ممکن است اشعه UV خورشید باعث تغییر رنگ مضاعف گردد. برای بهبود خوانایی تغییر رنگ، استفاده از پس زمینه روشن (کاغذ سفید) نیز بسیار مفید است.

در زمان هایی که منبع روشنایی مناسبی در محیط وجود ندارد، می توان از یک چراغ قوه به اندازه کافی روشن استفاده کرد. همچنین، هنگامی که خوانش دقیق نشانگر طول لکه امکان پذیر نیست، مقایسه لوله استفاده شده با یک لوله استفاده نشده CO و تطابق با استاندارد مرجع یا مجموعه ای از استانداردها نیز روش دیگری برای ارزیابی دقیق تر تغییر رنگ است. در همه موارد باید تمام طول تغییر رنگ خوانده شود. معمولاً کاربران در هنگام خواندن غلظت گاز ، با سه وضعیت مختلف مواجه می شوند:

1. شاخص رنگ یا لکه در زاویه قائمه با محور طولی تیوب تست خاتمه یابد
2. شاخص رنگ یا لکه نسبت به محور طولی تیوب، مورب باشد
3. انتهای شاخص رنگ یا لکه بسیار پراکنده باشد

در حالت اول، می توان غلظت را مستقیماً در برابر مقیاس کالیبره خواند. در حالت دوم (اگر رنگ یا لکه اریب باشد، یعنی در جهت مایل به محور طولی لوله باشد)، تغییر رنگی طولانی مشاهده می شود. در این مورد، میانگین قرائت است که مقدار غلظت را نشان می دهد. اگر شاخص رنگ به تدریج پراکنده شود (حالت سوم)، ارزیابی پایان تغییر رنگ ممکن است دشوار باشد. در این مورد، لبه نهایی تغییر رنگ باید در نقطه ای خوانده شود که کمترین میزان تغییر رنگ ضعیف قابل تشخیص باشد.

توصیه های لازم جهت کار با دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

نگه داشتن دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن استفاده شده به عنوان مدرک در بیشتر موارد مفید نیست، زیرا با گذشت زمان تغییراتی در نشانگر رنگی اتفاق می افتد. علاوه بر این، باید به این نکته اشاره کرد که درک یک فرد از یک رنگ خاص یا شدت یک رنگ، تا حدی ذهنی است. برای مثال، ممکن است یک نفر یک رنگ را قرمز روشن بنامد، در حالی که فرد دیگری همان رنگ را قرمز تیره می نامند. این انحرافات در درک فردی از رنگ یا حس رنگ نباید بیش از حد مورد تأکید قرار گیرند، مگر اینکه کور رنگی یک موضوع باشد.

بعلاوه، برای ارائه نتایج دقیق نمی توان به تیوب هایی که پس از تاریخ انقضا استفاده می شوند، اعتماد کرد. همچنین این تیوب ها نباید در زمان نگهداری، در معرض  مستقیم نور قرار بگیرند.

جدول مشخصات فنی دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

مشخصات و مزایای دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن یک ابزار آنالیز و اندازه گیری پر کاربرد در آزمایشگاه ها و صنایع مختلف دارای آلایندگی می باشد. دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن، برای اندازه گیری غلظت نمونه های گاز و بخارات حاوی گاز CO، برای اولین بار در ایران و در شرکت بلورآزما طراحی و تولید شده است که در ادامه، مزایای این تیوب  ارائه شده است:

• اولین و تنها تیوب های تولیدی در ایران (توسط شرکت بلورآزما) و سومین در دنیا
• نام، نوع و شماره هر تیوب ویژه بر روی بدنه حک شده است.  
• به عنوان یک قاعده کلی، عدد نشان دهنده انتهای پایین محدوده اندازه گیری است (بر حسب ppm، mg/m3، mg/l یا vol.-%).  
• حرف کنار عدد نشان دهنده تغییراتی در لوله است که معمولاً نتیجه ارتقاء یا توسعه بیشتر محصول است (برای کربن مونوکسید 5/C).
• نام لوله، نشان دهنده آلاینده خاصی است که لوله برای اندازه گیری آن کالیبره شده است ( CO 5/C).  
• عدد Batch بر روی تیوب حک شده است.
• دتکتور تیوب ها با کیفیت بالا بوده و نوک آنها به راحتی می شکند و برای ایمنی کاربران، به هیچ وجه خرد نمی شود.
• از مواد شیمیایی خالص و با گرید آزمایشگاهی (Laboratory Grade) استفاده شده است.
• ریجنت شیمیایی مورد استفاده در تیوب، نسبت به گازهای مرکاپتان بسیار حساس است، بنابراین تغییر رنگ به سرعت ایجاد می شود.
• مقیاس کالیبراسیون چاپ شده، خوانایی بالایی دارد و نیازی به تفسیر، مقیاس های دوگانه یا نمودارهای رنگی ندارند.
• برای شناسایی سریع تیوب، فرمول شیمیایی آن نیز ارائه می شود.
• برای سهولت استفاده، تعداد استاندارد ضربات مورد نیاز پمپ برای جمع آوری حجم استاندارد گاز یا بخار حاوی CO برای محدوده استاندارد مشخص شده، بر روی لوله ارائه می شود (10/2 ضربه).
• زمان اندازه گیری: بسته به غلظت نمونه، از 50 ثانیه تا حدود 4 دقیقه طول می کشد.
• شاخص رنگی: تغییر رنگ نوع C/5 از سفید به قهوه ای کمرنگ می باشد.
• تولید تیوب به صورت انبوه امکان پذیر است.
• تاریخ مصرف: 1 سال پس از تولید (پایداری طولانی مدت محصول)
• هماهنگی با استانداردهای ایمنی یکپارچگی با نرم افزارهای آنالیز داده
• پشتیبانی به موقع و مناسب

کاربردهای دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن

دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن، جهت اندازه گیری فوری گازهای CO در نمونه های گاز و بخارات شیمیایی است که عمدتاً در محیط های آزمایشگاهی، صنعتی نفتی و پالایشگاه ها تولید می شوند. این تیوب آشکارساز، عمدتاً برای دو هدف اصلی ارزیابی ایمنی محیط کار و پیشگیری از حوادث و همچنین، بررسی فوری شرایط فرایندی بدون استفاده از روش های زمان بر (مانند کروماتوگرافی گازی) استفاده می شود. برخی از کاربردهای این تیوب در ادامه آمده است:

• بهداشت صنعتی: کنترل غلظت گاز سمی کربن مونوکسید موجود در جو و در محل کار
• پیشگیری از خطرات احتراق یا انفجار در هنگام استخراج نفت
• آنالیز فرایندهای سوخت های کربنی مانند نفت سفید، بنزین، گاز طبیعی، پروپان، زغال چوب، یا چوب هایی که بدون اکسیژن کافی سوزانده شوند
• کنترل فرآیند: ناخالصی های موجود در نمونه های گازی را اندازه گیری می کند تا از کیفیت بالای محصول اطمینان حاصل کند و از مسمومیت کاتالیزور برای بهبود کارایی تولید جلوگیری کند.
• پیشگیری از آتش سوزی یا انفجار: گازهای قابل احتراق مخلوط را به سرعت و با خیال راحت در محل بدون منبع احتراق اندازه گیری می کند.
• کشتیرانی: گاز سمی CO را پیش از ورود به اتاق های بار اندازه گیری می کند (یا گاز باقیمانده را پس از تمیز کردن مخازن شیمیایی بررسی می کند).
• حوزه آموزش: اندازه گیری در  محیط های آموزشی و یا به عنوان یک ابزار تجربی برای یادگیری احتراق انواع گازها
• کنترل فرایند تولید آفت کش ها و سموم کشاورزی
• تولید سوخت جت
• کنترل گاز معادن
• کنترل فرایند تولید پلاستیک ها
• کنترل نشتی خطوط انتقال لوله یا زیرساخت ها
• بررسی آلودگی اتمسفر
• صنایع طبی بر پایه گاز مونوکسید کربن

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع دتکتور تیوب گاز مونوکسید کربن تولید شرکت بلورآزما، لطفاً با واحد فروش و یا خدمات پشتیبانی این شرکت تماس بگیرید. همکاران ما در این مجموعه، راهنمایی لازم را در اختیارتان قرار خواهند داد.